"Ο θεός στο σταυρό" συνιστά ανάθεμα κατά της ζωής, ένα απαγορευτικό σήμα που προειδοποιεί: "μακριά απ' τη ζωή η λύτρωση!"· ο διαμελισμένος Διόνυσος είναι μια υπόσχεση ζωής: θα ξαναγεννιέται αιώνια και θα επιστρέφει απ' την καταστροφή...

Ο νεαρός Νίτσε μιλά για την Αρχαία Ελλάδα και το "δυσκολότερο" και "υψηλότερο" επίτευγμα της τη "τιθάσευση" της διονυσιακής μουσικής για τη γένεση της Τραγωδίας που "στη ρίζα της είναι", όπως γράφει ο μεταφραστής του Βαγγέλης Δουβαλέρης, "η κατάφαση στη ζωή - σ' όλες τις εκφάνσεις της".

Το βιβλίο περιλαμβάνει τρία δοκίμια, Το αρχαίο μουσικό Δράμα, Σωκράτης και Τραγωδία και Η διονυσιακή κοσμοθέαση, γραμμένα την εποχή που ο νεαρός Νίτσε ήταν ακόμα φοιτητής. Συνοδεύονται από το "μηχανοστάσιο", όπως το χαρακτηρίζει ο Β. Δουβαλέρης του Νίτσε: σημειώσεις που ο φιλόσοφος κρατούσε την ίδια εποχή. Ακολουθεί η μια ρηξικέλευθη Αποτίμηση του "σωκρατισμού" και του Σωκράτη, αυτού του "τετραπέρατου Λοξία" που "άνοιξε ένα χάσμα που δε θάκλεινε ποτέ". Μέσα από τα κείμενα αυτά διαφαίνεται, όπως τονίζει ο επιμελητής της Ήρκος Αποστολίδης, "η ορμή ενός πνεύματος που δε θέλει να μπει σε καλούπια και τα βάζει μ' όλες τις τρέχουσες του καιρού του αξίες και παραδοχές".

"Τέχνη, και τίποτα περ' απ' την Τέχνη!", γράφει ο Νίτσε, «Το μεγάλο κίνητρο για ζωή, η μεγάλη πλανεύτρα της ζωής, το μεγάλο τονωτικό της ζωής. Τέχνη, η μόνη υπέρτατη αντι-δύναμη προς κάθε βούληση για απάρνηση της ζωής, Τέχνη η κατεξοχήν αντιχριστιανική, αντιβουδιστική, αντιμηδενιστική δύναμη". Μιλώντας για κάθε μορφή τέχνης και το φαινόμενο των αυτονόμων τεχνών σαν "θλιβερή κακοήθεια της εποχής μας" μάς μεταφέρει στην αρχαία Αθήνα και δείχνει πως "οι Έλληνες μας φανέρωσαν όλες τις ανώτερες ενορμήσεις τους υψώνοντας σε ιδεώδες το όργιο".